Ποιες είναι οι πιθανότητες επιτυχίας της εξωσωματικής – και πώς μπορούμε να τις αυξήσουμε

Η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) έχει αλλάξει τη ζωή εκατομμυρίων ζευγαριών σε όλο τον κόσμο που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη σύλληψη.

Παρότι η επιστήμη έχει κάνει τεράστια άλματα τις τελευταίες δεκαετίες, οι πιθανότητες επιτυχίας εξακολουθούν να εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες – με κυριότερο την ηλικία της γυναίκας.

Πιθανότητες επιτυχίας εξωσωματικής

Τα ποσοστά επιτυχίας της εξωσωματικής διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με την ηλικία της γυναίκας, τη γενική υγεία και την ποιότητα των ωαρίων και του σπέρματος.

Για γυναίκες κάτω των 35 ετών, οι πιθανότητες επιτυχούς εγκυμοσύνης ανά κύκλο κυμαίνονται περίπου στο 40-50%.

Στην ηλικιακή ομάδα 35-40 ετών, το ποσοστό πέφτει στο 25-35%.

Μετά τα 40, μειώνεται στο 10-15%, ενώ μετά τα 43 οι πιθανότητες είναι ελάχιστες, εκτός αν χρησιμοποιηθούν ωάρια δότριας.

Οφείλουμε να αναφέρουμε ότι τα παραπάνω ποσοστά αναφέρονται στην πιθανότητα γέννησης παιδιού, δηλαδή σε επιτυχή ολοκλήρωση της κύησης και όχι απλώς σε ένα θετικό τεστ εγκυμοσύνης (θετική β χοριακή), το οποίο ενδέχεται να συνοδευτεί από κίνδυνο αποβολής στα αρχικά στάδια.

Πέρα από την ηλικία, σημαντικό ρόλο παίζουν και άλλοι παράγοντες, όπως η αιτία της υπογονιμότητας, η εμπειρία της ιατρικής ομάδας/εργαστηρίου, καθώς και το πόσο κατάλληλα προετοιμασμένος είναι ο οργανισμός της γυναίκας πριν την προσπάθεια.

Πώς μπορώ να αυξήσω τις πιθανότητες επιτυχίας στην εξωσωματική;

Μία από τις πιο συχνές ερωτήσεις που δέχομαι από τα ζευγάρια είναι:
«Γιατρέ, τι μπορούμε να κάνουμε για να αυξήσουμε τις πιθανότητες να πετύχει η προσπάθειά μας;»

Ας δούμε λοιπόν μερικούς τρόπους που έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι μπορούν να βοηθήσουν στην αύξηση των πιθανοτήτων επιτυχίας.

1. Υγιής τρόπος ζωής.

Η σωστή διατροφή, η διατήρηση φυσιολογικού βάρους και η τακτική σωματική άσκηση βοηθούν τον οργανισμό να ανταποκριθεί καλύτερα στη θεραπεία.

Η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε αντιοξειδωτικά, ωμέγα-3 λιπαρά και βιταμίνες (όπως D και E) συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας των ωαρίων και του σπέρματος.

2. Διακοπή καπνίσματος και περιορισμός αλκοόλ

Το κάπνισμα επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα των ωαρίων /σπέρματος και μειώνει σημαντικά τα ποσοστά επιτυχίας. Το ίδιο ισχύει και για την κατανάλωση αλκοόλ.

3. Διαχείριση του άγχους

Το ψυχολογικό στρες φαίνεται πως επηρεάζει τις ορμόνες και ενδέχεται να επηρεάζει αρνητικά τη γονιμότητα.

Παρότι τα επιστημονικά δεδομένα δεν είναι απόλυτα, η ψυχολογική υποστήριξη και πρακτικές χαλάρωσης, όπως η ψυχοθεραπεία, ο διαλογισμός και η γιόγκα, φαίνεται ότι μπορούν να βοηθήσουν πολλές γυναίκες να διαχειριστούν καλύτερα την πίεση της διαδικασίας.

4. Επιλογή αξιόπιστου κέντρου

Η εμπειρία και η τεχνογνωσία της ιατρικής ομάδας είναι καθοριστικής σημασίας. Τα εξειδικευμένα κέντρα με σύγχρονο εργαστηριακό εξοπλισμό και εξατομικευμένα πρωτόκολλα θεραπείας παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας.

5. Χρήση σύγχρονων τεχνικών

Η προεμφυτευτική γενετική διάγνωση (PGT-A), η χρήση τεχνητής νοημοσύνης για την επιλογή εμβρύων, η τεχνολογία time-lapse για την παρακολούθηση της ανάπτυξής τους, καθώς και οι εξελιγμένες μέθοδοι επιλογής του καταλληλότερου σπερματοζωαρίου (όπως η τεχνική Zymot), αποτελούν μερικές από τις σύγχρονες καινοτομίες που βελτιώνουν σημαντικά τα αποτελέσματα της εξωσωματικής.

Εξωσωματική μετά τα 50

Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερες γυναίκες εξετάζουν την πιθανότητα εξωσωματικής σε μεγαλύτερη ηλικία. Η ιατρική πρόοδος το καθιστά πλέον εφικτό, αλλά με ορισμένες σημαντικές προϋποθέσεις.

Μετά τα 50, η ωοθηκική λειτουργία έχει ουσιαστικά σταματήσει, οπότε η εγκυμοσύνη με δικά της ωάρια είναι εξαιρετικά σπάνια.

Οι περισσότερες γυναίκες σε αυτή την ηλικία προχωρούν σε εξωσωματική με δωρεά ωαρίων, όπου τα ποσοστά επιτυχίας μπορούν να φτάσουν ακόμη και το 65-75%, εφόσον η μήτρα είναι υγιής και υπάρχει σωστή ιατρική παρακολούθηση.

Ωστόσο, είναι απαραίτητος ο εκτενής προληπτικός έλεγχος, καθώς οι κίνδυνοι για την υγεία της μητέρας (υπέρταση, διαβήτης κύησης κτλπ) αυξάνονται σημαντικά.

Για τον λόγο αυτό, οι περισσότερες χώρες -και η Ελλάδα- θέτουν ηλικιακά όρια και αξιολογούν κάθε περίπτωση ξεχωριστά.

Συμπέρασμα

Η εξωσωματική γονιμοποίηση δίνει ελπίδα σε χιλιάδες ζευγάρια που δυσκολεύονται να αποκτήσουν παιδί.

Οι πιθανότητες επιτυχίας επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες – όπως η ηλικία της γυναίκας, η γενική υγεία του ζευγαριού και η τεχνογνωσία της ιατρικής ομάδας/κέντρου – όμως μπορούν να βελτιωθούν αισθητά με σωστή προετοιμασία και καθοδήγηση.

Η εξωσωματική, όμως, είναι ένα ταξίδι – και κάθε γυναίκα το βιώνει διαφορετικά. Κάποιες μπορεί να πετύχουν από τον πρώτο κύκλο, ενώ άλλες χρειάζονται περισσότερες προσπάθειες μέχρι να φτάσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα.

Το σημαντικό είναι να υπάρχει επιμονή, ψυχραιμία και πίστη στη διαδικασία.

Το πιο ουσιαστικό στοιχείο είναι η ενημέρωση και η στενή συνεργασία με την ιατρική ομάδα. Με υπομονή, συνέπεια και ρεαλιστικές προσδοκίες, η εξωσωματική μπορεί να γίνει μια επιτυχημένη και βαθιά ανθρώπινη εμπειρία ζωής.

Βιβλιογραφία

1. Wyns C, Bergh C, Calhaz-Jorge C, De Geyter C, Kupka MS, Motrenko T, Rugescu IA, Smeenk J, Vidakovic S, Goossens V; European IVF-Monitoring Consortium (EIM) for the European Society of Human Reproduction and Embryology (ESHRE).
   ART in Europe, 2019: results generated from European registries by ESHRE.
   Hum Reprod. 2023 Dec;38(12):2321–2340
2. Romito A, Bardhi E, Errazuriz J, Blockeel C, Santos-Ribeiro S, De Vos M, Racca A, Mackens S, Van de Kelen A, Panici PB, Vaiarelli A, Tournaye H, Drakopoulos P.
   Heterogeneity among poor ovarian responders according to Bologna criteria results in diverging cumulative live birth rates.
   Front Endocrinol (Lausanne). 2020;11:208.
3. Emokpae MA, Brown CM, Wekha G, Akintunde AA, Obed SA, Germaine A.
   Effects of lifestyle factors on fertility: practical considerations for reproductive medicine clinicians and patients.
   Front Reprod Health. 2021;3:881244
4. Drakopoulos P, Blockeel C, Stoop D, Camus M, De Vos M, Tournaye H, Polyzos NP.
   Conventional ovarian stimulation and single embryo transfer for IVF/ICSI: how many oocytes do we need to maximize cumulative live birth rates?
   Hum Reprod. 2016;31(2):370-376.

Καθηγητής Παναγιώτης Δρακόπουλος MD, PhD
Γυναικολόγος
Eξειδίκευση στην Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή
Institute of Life IASO