Ανεξήγητη υπογονιμότητα: Αίτια & αντιμετώπιση

Η ανεξήγητη υπογονιμότητα δεν είναι σπάνιο φαινόμενο και πολύ συχνά τα ζευγάρια που προσπαθούν να αποκτήσουν παιδί αλλά δεν το καταφέρνουν, δεν αντιμετωπίζουν κανένα ορατό πρόβλημα. Κι όμως η εξέλιξη της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής συμβάλει και στις περιπτώσεις όπου όλα λειτουργούν ρολόι, χωρίς όμως το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Τα ζευγάρια που έχουν ακούσει από το γιατρό τους ότι «όλα είναι καλά, αλλά…» βιώνουν πολλά συναισθήματα: άγχος για τα αποτελέσματα των πολλών εξετάσεων, ανακούφιση για τη φυσιολογική λειτουργία του αναπαραγωγικού συστήματος αλλά και απογοήτευση ταυτόχρονα, επειδή δεν μπορούν να καταλάβουν γιατί δυσκολεύονται να αποκτήσουν παιδί.

Μπορεί επίσης να αισθάνονται σύγχυση και ανησυχία σχετικά με το τι σημαίνει η φράση του γιατρού «ανεξήγητη υπογονιμότητα». Και οι περισσότεροι αναρωτιούνται «εάν δεν γνωρίζουμε ακριβώς τι φταίει, πώς μπορούμε να διορθώσουμε το πρόβλημα και να έχουμε την ευκαιρία να αποκτήσουμε οικογένεια;».

Όπως εξηγεί ο μαιευτήρας-χειρουργός γυναικολόγος Δρ. Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος, MD, MSc, ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και ιδρυτικό μέλος του Institute of Life, η διάγνωση της ανεξήγητης υπογονιμότητας τίθεται όταν ένα ζευγάρι προσπαθεί ανεπιτυχώς για την απόκτηση παιδιού για 12 μήνες ή περισσότερο και έχουν αποκλειστεί όλες οι κοινές αιτίες υπογονιμότητας και στους δύο συντρόφους.

Η ανεξήγητη υπογονιμότητα είναι διάγνωση αποκλεισμού. Αυτό σημαίνει ότι τίθεται αυτή η διάγνωση από τον γιατρό μόνο όταν όλες οι εξετάσεις γονιμότητας είναι εντός των φυσιολογικών ορίων.

Για τη γυναίκα, ο πλήρης έλεγχος γονιμότητας περιλαμβάνει ορμονολογικές εξετάσεις, εξετάσεις για τον έλεγχο της λειτουργίας των ωοθηκών και για τον αποκλεισμό διαταραχών όπως το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Συνιστώνται επίσης εξετάσεις με υπερήχους για τον έλεγχο προβλημάτων στη μήτρα και στις  σάλπιγγες, όπως και διερεύνηση για πιθανή ενδομητρίωση.

Για τη διερεύνηση των αιτιών της ανδρικής υπογονιμότητας , συνήθως πραγματοποιείται ανάλυση σπέρματος για τον αριθμό, την κινητικότητα και την μορφολογία των σπερματοζωαρίων, καθώς και εκτίμηση των επιπέδων οξειδωτικού στρες. Μπορεί να συνιστώνται απεικονιστικές εξετάσεις για την αναζήτηση προβλημάτων στους όρχεις ή τους πόρους μέσω των οποίων ταξιδεύει το σπέρμα. Ο ειδικός στη γονιμότητα μπορεί επίσης να ελέγξει για ορμονικές ανισορροπίες ή λοιμώξεις που μπορεί να επηρεάσουν την ανδρική γονιμότητα.

Επιπλέον μπορεί να πραγματοποιηθούν εξετάσεις για γενετικά προβλήματα όπως ο έλεγχος καρυότυπου, καθώς και η παρουσία μικροελλείψεων στο Υ χρωμόσωμα (στην περίπτωση του συζύγου).

Τα ζευγάρια συνήθως περνούν από μια ολοκληρωμένη διαδικασία εξετάσεων προτού καταλήξει ο γιατρός στη διάγνωση της ανεξήγητης υπογονιμότητας.

Μπορεί η ανεξήγητη υπογονιμότητα να είναι μια ιδιοπαθής κατάσταση, αλλά υπάρχουν πολλές πιθανές εξηγήσεις.

Πιθανές αιτίες ανεξήγητης γυναικείας υπογονιμότητας

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι σάλπιγγες μιας γυναίκας μπορεί να μην λειτουργούν σωστά, ακόμα κι αν στις εξετάσεις δεν εντοπίζεται κάποια στένωση ή άλλο ανατομικό πρόβλημα.

Σε άλλα ζευγάρια, το σπέρμα δεν μπορεί να περάσει από τον τράχηλο κατά τη διάρκεια του σεξ. Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμα και όταν δεν υπάρχουν εμφανή προβλήματα με την τραχηλική βλέννα.

Η ενδομητρίωση μπορεί επίσης να είναι αιτία ανεξήγητης υπογονιμότητας. Ακόμα και η ήπια ενδομητρίωση μπορεί να αποτρέψει την επιτυχή προσκόλληση ενός εμβρύου στη μήτρα.

Πιθανές αιτίες ανεξήγητης ανδρικής υπογονιμότητας

Σε περιπτώσεις ανεξήγητης υπογονιμότητας, το σχήμα, η κινητικότητα και ο αριθμός των σπερματοζωαρίων μπορεί να είναι όλα εντός φυσιολογικών ορίων. Παρόλα αυτά, είναι ακόμα πιθανό να υπάρχει ένα πρόβλημα που εμποδίζει το σπέρμα να φτάσει στο ωάριο.

Επίσης, αν και το σπέρμα μπορεί να φαίνεται φυσιολογικό, υπάρχει η πιθανότητα να εμφανίζει χαμηλή γονιμοποιητική ικανότητα.

Η ανεξήγητη υπογονιμότητα σημαίνει ότι δεν θα μείνετε έγκυος;

Η διαδικασία της εγκυμοσύνης είναι πολύπλοκη. Τόσο τα ωάρια όσο και το σπέρμα πρέπει να είναι υγιή και ικανά να συναντηθούν χωρίς εμπόδια στη διαδρομή τους. Το σπέρμα πρέπει να μπορεί να εισέλθει στο ωάριο για να το γονιμοποιήσει και το γονιμοποιημένο ωάριο πρέπει να εμφυτευτεί στη μήτρα και να εξελιχθεί σε έμβρυο. Ακόμη και σε άτομα χωρίς προβλήματα γονιμότητας, η πιθανότητα επίτευξης εγκυμοσύνης κάθε μήνα δεν είναι σίγουρη. Αυτό δείχνει ότι το να μείνει μία γυναίκα έγκυος δεν είναι κάτι απλό.

Πώς αντιμετωπίζεται αν δεν ξέρουμε τι φταίει;

Η διάγνωση της ανεξήγητης υπογονιμότητας σημαίνει ότι καμία  διαθέσιμη εξέταση δεν μπορεί να εντοπίσει τη συγκεκριμένη αιτία για την μη επίτευξη της εγκυμοσύνης.

Έτσι, λοιπόν αφού δεν ξέρουμε τι φταίει, πώς μπορούμε να το διορθώσουμε;

Ευτυχώς, υπάρχουν θεραπείες που αυξάνουν την πιθανότητα απόκτησης παιδιού ακόμα και όταν δεν γνωρίζουμε την αιτία της υπογονιμότητας.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να είναι αρκετή μία σωστή υποστήριξη και καθοδήγηση για φυσική σύλληψη. Επίσης, η τροποποίηση κάποιων άλλων παραγόντων, όπως η απώλεια του περιττού βάρους, η διακοπή του καπνίσματος και η μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ μπορεί να επηρεάσουν θετικά τον οργανισμό.

Οι μέθοδοι υποβοηθούμενης αναπαραγωγής που μπορεί να εφαρμοστούν ακόμα και στις περιπτώσεις ανεξήγητης υπογονιμότητας με πάρα πολύ καλά αποτελέσματα είναι: ΄

Ενδομήτρια σπερματέγχυση (IUI)

Με την ενδομήτρια σπερματέγχυση (IUI), σπέρμα που έχει ελεγχθεί εργαστηριακά για την καθαρότητα και την ποιότητά του εγχέεται απευθείας στη μήτρα. Αυτό διασφαλίζει ότι ένας πολύ μεγάλος αριθμός σπερματοζωαρίων υψηλής ποιότητας θα φτάσει κοντά στο ωάριο. Η ενδομήτρια σπερματέγχυση είναι χρήσιμη στην ανεξήγητη υπογονιμότητα επειδή παρακάμπτει τυχόν προβλήματα που μπορεί να εμποδίσουν το σπέρμα να εισέλθει στη μήτρα με φυσιολογικό τρόπο. Σε πολλές περιπτώσεις, η ενδομήτρια σπερματέγχυση συνδυάζεται με πρόκληση ωορρηξίας, έτσι ώστε να απελευθερωθούν δύο ωάρια αντί για ένα, προκειμένου να αυξηθούν περαιτέρω οι πιθανότητες γονιμοποίησης.

Το όφελος της ενδομήτριας σπερματέγχυσης είναι μικρότερο για τις γυναίκες άνω των 40 ετών. Έτσι, η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι πιο πιθανό να συνιστάται γι’ αυτή την ηλικιακή ομάδα.

Εξωσωματική Γονιμοποίηση (IVF)

Η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι η πλέον επιτυχημένη θεραπευτική επιλογή για ζευγάρια με ανεξήγητη υπογονιμότητα. Η τεχνολογία που χρησιμοποιείται για την εξωσωματική γονιμοποίηση μπορεί να παρακάμψει πολλές από τις πιθανές αιτίες.

Με την εξωσωματική γονιμοποίηση διεγείρονται οι ωοθήκες για την παραγωγή ωαρίων, γίνεται λήψη ωαρίων, ακολουθεί η γονιμοποίηση των ωαρίων με το σπέρμα και η in vitro εμβρυολογική ανάπτυξη μέσω της σύγχρονης τεχνολογίας ( Time Lapse Monitoring System) και τέλος, η εμβρυομεταφορά στη μήτρα για την επίτευξη εγκυμοσύνης.

Ενδοκυτταροπλασματική έγχυση σπέρματος (μέθοδος ICSI)

Η ενδοκυτταροπλασματική έγχυση σπέρματος αποτελεί την επαναστατική εναλλακτική μέθοδο in vitro γονιμοποίησης των ωαρίων. Συνίσταται την έγχυση ενός σπερματοζωαρίου απευθείας στο κυτταρόπλασμα του ωαρίου, σε περιπτώσεις χαμηλών τιμών των παραμέτρων ενός σπέρματος, διασφαλίζοντας την γονιμοποίηση των ωαρίων.

«Πολλές γυναίκες με ανεξήγητη υπογονιμότητα θα μείνουν έγκυες φυσιολογικά, χωρίς θεραπευτική παρέμβαση, απλά θα χρειαστούν περισσότερο χρόνο.

Αλλά και σε πολλές περιπτώσεις, η εξωσωματική γονιμοποίηση ή άλλες θεραπείες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής μπορεί να αποκαλύψουν την αιτία υπογονιμότητας, οδηγώντας σε απαντήσεις και στην απόκτηση παιδιού», καταλήγει ο κ. Ι. Βασιλόπουλος.